در گزارش بازسازی خانه عنوان شد؛
اجرای قانون الزام به ارزیابی بلندمرتبه های بحران زا حدودا هیچ
رییس بخش زلزله و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی می گوید برمبنای قانون مدیریت بحران این مرکز مسئول ارزیابی ساختمان های بلندمرتبه است ولی هیچ اقدامی برای اجرای آن نشده است.
به گزارش بازسازی خانه به نقل از مهر، دوم خرداد سال جاری ریزش ساختمان متروپل آبادان و کشته شدن برخی از شهروندان آبادانی همه مردم را در بهت و شوک و غم فرو برد. ریزشی که یادآور فروریختن آوار پلاسکوی تهران در ۳۰ دیماه ۱۳۹۵ بود؛ پلاسکویی که قرار بود درس و عبرت برای کل کشور باشد و ساختمان های ناایمن، به حداقل هایی از ایمن سازی برسند؛ اما نه تنها سازه های کهنه و قدیمی ناایمن، ایمن سازی نشدند بلکه حتی ساختمان در دست ساخت متروپل آبادان هم تابع «مقررات ملی ساختمان» نشد و فرو ریخت.
یک هفته پس از ریزش متروپل، یکی از پایگاه های اطلاع رسانی فهرستی از ۱۲۹ ساختمان ناایمن در تهران منتشر نمود که با تأیید و تکذیب هایی از جانب نهادهای مربوطه روبه رو شد اما به نظر می آید بخش مهمی از این فهرست، حقیقت داشته باشد.
چند ساختمان ناایمن داریم؟
بر مبنای سرشماری ۱۳۹۵ مرکز آمار ایران بعنوان آخرین سرشماری نفوس و مسکن، تنها در بخش ساختمان های مسکونی، از ۲۳ میلیون مسکن موجود در کشور، حدود ۱۰ میلیون واحد مسکونی شامل شهری و روستایی فاقد اسکلت هستند. یعنی حداقل ۱۰ میلیون واحد مسکونی در کشور داریم که تاب مقاومت کافی در مقابل زلزله را ندارند.
از نظر بافت فرسوده هم تنها در تهران از میان حدود یک میلیون و ۱۵۰ هزار پلاک ثبتی، ۲۰۰ هزار پلاک ثبتی در بافت فرسوده هستند؛ باید این مورد را هم در نظر گرفت که پلاک ثبتی با واحد مسکونی متفاوت می باشد و امکان دارد در یک پلاک ثبتی، مثلا ۸ یا ۱۰ واحد راه اندازی شده باشد؛ از طرفی بر مبنای برخی برآوردهای آماری متقن، ۶۰ درصد این ۲۰۰ هزار پلاک ثبتی در مقابل زلزله های احتمالی ایمن و تاب آور نیستند.
متأسفانه آمار دقیقی از ساختمان های بلندمرتبه و مهم ناایمن در دست نیست و این روال در شهرهایی مانند مشهد، تبریز، اصفهان و شیراز هم صادق است و در مناطق مرکزی و میانی این کلانشهرها که بافت های فرسوده و پر تراکم واقع شده، ساختمان های ناایمن دیده می شود.
علاوه بر ساختمان های ناایمن، محدوده های ناایمن هم داریم، مثلا بازار تهران یکی از ناایمن ترین مکان های شهری ماست؛ اگر وضعیت سیم کشی، راه های فرار، تراکم جمعیت و امکانات این محدوده را بررسی کنید، می بینید که ایمنی کافی را ندارد و در صورت برزو سانحه خصوصاً در روزهای شلوغ و کاری، این ازدحام جمعیت می تواند به شدت بحران زا و خطرآفرین باشد.
رئیس بخش خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی: فهرست ساختمان های ناایمن منتشره، فقط محدود به آتشسوزی است؛ مشکلات سازه های ناایمن بیشتر از اینهاست
علی بیت اللهی رئیس بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار مهر درباره ساختمان های نا ایمن در کشور و تبعات و مشکلات آن ضمن اشاره به انتشار فهرستی از ساختمان های نا ایمن در فضای مجازی و تکذیب آن از جانب سازمان آتش نشانی اظهار نمود: این نکته را باید در نظر گرفت که ناایمنی یک واژه بسیار گسترده ای است و این احتمال وجود دارد که این فهرست یا فهرست های مشابه دیگری که در اختیار سازمان آتش نشانی بوده صرفا از دیدگاه نا ایمنی در مقابل حریق و آتشسوزی، جمع آوری شده اند و سازه هایی هستند که تجهیزات آتش نشانی و اطفای حریق مناسب نداشته اند یا به امکانات مقابله با آتشسوزی مجهز نیستند.
وی افزود: اما نا ایمنی در مقابل مخاطرات صرفا نا ایمنی در مقابل آتش نیست؛ مهم ترین نکته ای که ما را نگران می کند، نا ایمنی در مقابل زلزله است که شامل ساختمان های ناپایدار، ساختمان های فرسوده واقع در بافت های فرسوده و همینطور ساختمان های روستایی می شود؛ این دسته از ساختمان ها ناایمن در مقابل زلزله هستند.
بیت اللهی خاطرنشان کرد: ساختمان های ناایمنی هم داریم که در روی زون های فرونشست زمین راه اندازی شده اند؛ همینطور ساختمان هایی در اطراف تهران در دامنه های خطرناک و پُر شیب راه اندازی شده اند که طبعاً ایمنی لازم را ندارند؛ ازاین رو تعریف ساختمان ناایمن از نظر علمی، ناپایداری ساختمان در مقابل هر گونه مخاطره است به شکلی که ایمنی جانی ساکنان آن مجموعه یا مردم دیگر را تهدید می کند.
وی تاکید کرد: با تعریف فوق، بخش عمده ای از ساختمان های موجود در کشور ما درصدی از ناایمنی را دارند.
عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در پاسخ به این پرسش که ساختمان متروپل آبادان، شامل کدام دسته از موارد مذکور می شود، خاطرنشان کرد: متروپل یک ساختمان بینابین بود به این علت که نه ساختمان کامل شده تلقی می شد و نه ساختمان در دست احداث؛ چون که از برخی طبقات آن استفاده می شد و به هر حال برخی از مردم به همین خاطر جان خویش را از دست دادند؛ این دسته از ساختمان های در دست راه اندازی که اصولاً باید نظامات کنترلی و اداری را طی کرده باشند، ایمن باشند؛ این دسته از ساختمان ها، تصور ما این است که درصد بالایی از آنها ایمنی لازم را داشته باشند چون طبق ضوابط و نظارت ها ساخته می شوند؛ اما نگرانی عمده به ساختمان های موجود و در دست بهره برداری برمی گردد.
وضعیت بلاتکلیف اجرای قانون مدیریت بحران؛ ۴ سال بعد از تصویب
وی تصریح کرد: تعداد ساختمان های در دست بهره برداری ناایمن بسیار زیاد است اما از آنجاییکه هر چه دایره فعالیت گسترده تر باشد، عملاً کاری نمی توان انجام داد، بنابراین به جهت اینکه کاری صورت گیرد، آمدیم در بند «ظ» ماده ۱۴ قانون مدیریت بحران، مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی را مکلف کردیم که مسئولیت ارزیابی و ایمنی ساختمان های مهم بلندمرتبه را بر عهده بگیرد که امیدواری بودیم اعتباری به آن تخصیص داده شود و به ترتیب از شهر تهران، برخی از ساختمان های اولویت دار ارزیابی شود.
بیت اللهی بیان نمود: این قانون شهریور ۱۳۹۸ ابلاغ گردید و انتظار داشتیم که با تخصیص اعتبار، این کار زا سال ۱۳۹۹ آغاز می شد اما متأسفانه تا کنون و علیرغم پیگیری های مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی برای آغاز اجرای ارزیابی ساختمان های مهم و ناایمن شهر تهران و شرکتهای ارزیابی ایمنی فعال شوند، اما این اتفاق رخ نداده است؛ در حالیکه مبحث بسیار مهمی است و باید در ۳۱ استان و ۱۲۴۱ شهر این ارزیابی های سازه های بلندمرتبه عملی شود.
خوشبختانه تعداد بلندمرتبه های بحران زا زیاد نیست
وی اضافه کرد: البته تعداد ساختمان های مهم و بلندمرتبه و احتمالا بحران زا، زیاد نیست. متأسفانه این کار انجام نشده است؛ پس از پلاسکو هم اقدام خاصی در این حوزه انجام نگرفت؛ اگر به فهرست ساختمان های ناایمن از نظر آتش نشانی شهرداری تهران دقت کنید، می بینید که ساختمان های عمومی هستند و در دسترس سازمان آتش نشانی قرار دارند که مورد ارزیابی دوره ای قرار می گیرند و امکان شناسایی نقاط ضعف آنها وجود دارد.
رئیس بخش زلزله شناسی مهندسی و خطرپذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی اذعان کرد: اما ساختمان های مسکونی بلندمرتبه، ساختمان های دولتی، بانکها و… علیرغم مهم بودن، در این فهرست قرار ندارند؛ علاوه بر این، بازرسی های انجام شده از این ساختمان های ناایمن، صرفا به مبحث آتشسوزی برمی گردد؛ ازاین رو اگر بخواهیم خارج از فضای هیجان زده و شعارگونه کاری در مورد کنترل ساختمان های ناایمن نماییم، باید اولاً اعتباری تخصیص داده شود چون احتیاج به آزمایش، اندازه گیری و نیروی کارشناس متخصص دارد. متأسفانه در این گونه موارد، وقتی حادثه ای انجام می شود، تنها چند کار رسانه ای انجام می شود ولی در عمل آنچه مهم می باشد که همان پیشگیری از اتفاقات گذشته است، صورت نمی گیرد.
وی با اشاره به اینکه امیدواریم پس از حادثه متروپل، مبحث بررسی و کنترل ساختمان های ناایمن با جدیت پیگیری شود، اظهار داشت: دو سال پس از ریزش پلاسکو توانستیم قانون مدیریت بحران را به تصویب برسانیم ولی در عمل اتفاق خاصی رخ نداد.
بیت اللهی عنوان کرد: این سوال مطرح است که چه دستگاهی مسئول ارزیابی است، چه دستگاهی آنرا اجرا می کند و نهایتا کدام نهاد آنرا تأیید خواهد کرد؟ همینطور ساختمان های دستگاههای دولتی، خصوصی و عمومی باید از هم تفکیک شوند؛ واحدهای حقوقی ذی صلاح در این حوزه هم باید تشکیل گردد که اگر روابط ناسالمی دیده شد، کنترل شود؛ در صورت نهادینه شدن این فرایند و با اولویت کلانشهرها، می شود مبحث کنترل بلندمرتبه ها را عملیاتی کرد.
گزارش ریزش پلاسکو فقط در حد مطالعات باقی ماند
وی تصریح کرد: بعد از ریزش پلاسکو، کمیته ای به دستور رئیس جمهور سابق جهت بررسی آن و کارگروه هایی هم ذیل این کمیته تشکیل شد؛ گزارش های مفصلی هم تهیه کردیم اما در حد همان مجلدات باقی ماند و ارتباطی میان این گزارش ها با «چه باید کردهای پس از آن» به وجود نیامد. این یکی از اشکالات مطالعات ماست که اگر مطالعات کاملی هم صورت گیرد، عملاً تأثیری در متن ساخت و ساز ندارد.
این پژوهشگر افزود: اگر مطالعات پلاسکو یا احتمالا گزارش های در ارتباط با سانحه متروپل به بخش عملی ساخت و ساز ورود نکند، اساسا در حد قفسه های کتابخانه های دانشگاه ها باقی می ماند.
تکمله: «ایمن سازی بلندمرتبه های ناایمن؛ تقریباً هیچ»
اگرچه بنیاد مسکن پس از زلزله غم بار بم فرایند نوسازی و مقاوم سازی خانه های روستایی را شروع کرد و توانست تا حدود ۵۰ درصد خانه های روستایی را طی سالهای اخیر بازسازی یا مقاوم سازی کند، اما در مورد بررسی ایمنی بلندمرتبه ها تقریباً هیچ کاری انجام نشده و امکان دارد کمتر از ۵ درصد پیشرفت کار انجام شده باشد.
آن هم در حالیکه قانون مدیریت بحران دولت را مکلف به ارزیابی ساختمان های ایمن کرده است.
از سوی دیگر، فاجعه متروپل آبادان برای ساختمان در دست راه اندازی رخ داد که علی القاعده باید در زمره سازه هایی باشد که بعد از تصویب اجبار به ایمنی سازی بلندمرتبه ها و قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان راه اندازی شده و باید الزامات قانونی در آن رعایت شده باشد.
اما این که چرا یک سازه بلندمرتبه در دست ساخت به هیچ وجه بدیهیات و اولیات مقاوم سازی در آن رعایت نشده، بنا بر اعلام معاون اول رئیس جمهور و وزیر کشور، از روابط ناسالم و مفاسد گسترده در صدور مجوزها و تأیید دستگاههای کنترل کننده ساخت و ساز حکایت دارد.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب