گزارش بازسازی خانه؛
سوغات تراکم بالا برای کلان شهرهای کشور چه بود؟
به گزارش بازسازی خانه، تراکم بالا و بلندمرتبه سازی های خارج از چارچوب و بی اندازه، کلان شهرهای کشور را با مشکلات زیادی همچون آلودگی، ترافیک و ازدحام جمعیت و شهروندان را با مشکلات عدیده اجتماعی روبه رو کرده است.
به گزارش بازسازی خانه به نقل از مهر، بلندمرتبه سازی و تراکم بالا یکی از سرنخ های مهم مشکلات کلان شهرهای کشور است که تابحال از جانب کارشناسان زیادی مطرح گردیده است. رشد شتابان جمعیت و مهاجرت از روستاها به سمت شهرهای بزرگ سبب شد تا بلندمرتبه سازی بعنوان یک چاره برای این مساله مطرح شود، به صورتی که حالا بعنوان نمادی برای کلان شهرها خودنمایی می کند.
در برخی موارد سازه های بلند و آسمان خراش ها بعنوان جاذبه های مدرن و دیدنی در کشورهای توسعه یافته مطرح شدند و ساختن آنها برای کشورهای جهان سومی تبدیل به آرزو شد. بنابراین این کشورها با رفتن به سمت ساخت سازه های بلند به دنبال این بودند که به جرگه کشورهای متمدن و مدرن بپیوندند.
شهرسازی مدرن در ایران و کشورهای توسعه یافته
در همین زمینه رامین خورسند پژوهشگر اندیشکده شهر اسلامی- ایرانی دانشگاه امام حسین (ع) می گوید: انگیزه اصلی و ابتدایی از بلندمرتبه سازی در کشور ایران حرکت به سمت مدرنیزاسیون و بعد بعنوان راهکاری برای توسعه کیفی ساختمان، بهبود فضاهای شهری در کلان شهرها، از بین بردن ساختمان های فرسوده، استفاده بهینه از زمین و … بود که متأسفانه به مرور زمان به انگیزه های صرفا اقتصادی کاهش یافت و با عنایت به سابقه فرهنگی، تمدنی، سنت کالبدی شهری و… صدمه های اجتماعی، فرهنگی، کالبدی و زیست محیطی را بر شهرها تحمیل کرد.
در واقع مدرنیته در حوزه معماری و شهرسازی هم همچون دیگر حوزه ها با شکل و نتایج منفی زیادی وارد ایران شد به صورتی که این شکل از شهرسازی مدرن حتی در کشورهای توسعه یافته و مهد پیدایش مدرنیته هم دیده نمی گردد.
همچنین به قول پیروز حناچی، شهردار پیشین تهران؛ در شهری چون نیویورک بلندمرتبه سازی در یک منطقه خاص محدود شده و بشکلی انجام شده است که از دور که نگاه می کنید مانند یک لکه کنار آب می ماند اما وقتی نزدیک می شوید مشاهده می کنید در فضای بسیار متراکم ساختمان ها با ارتفاع بلند ساخته شده اند که بر زیبایی آن منطقه افزوده است. از این مثال ها در دیگر شهرهای دنیا هم بسیار داریم این در شرایطی است که در کشور ما نظارت های لازم وجود نداشته و بلندمرتبه سازی در تمام شهر پخش شده است و همان گونه که گفتم به ایجاد مزاحمت برای دیگران یعنی شهروندان منجر گردیده است.
آلودگی هوا، ترافیک و شلوغی، نتایج منفی بلندمرتبه سازی
یکی از نتایج منفی بلندمرتبه سازی در کلان شهرهای کشور، برهم زدن جریان طبیعی هوا و بسته شدن کریدور هوایی آن هاست. جانمایی ساختمان های بلند در مناطق نامناسب شهرها و در راه جریان باد سبب می شود جریان هوا ساکن شود و ذرات آلاینده حاصل از فعالیتهای جمعیت زیاد شهرها امکان حرکت نداشته باشند. در این حالت آلاینده ها در هوا انباشته شده و سبب آلودگی شدید و مشکلات تنفسی برای انسان ها می شوند.
طبق مطالعات انجام شده سرعت باد در سطح شهر و خیابان، تحت تاثیر عناصر طراحی شهری همچون ارتفاع و تراکم ساختمان ها و همینطور پراکندگی ساختمان های مرتفع، گرفتار تغییر قابل توجهی می شود به صورتی که سرعت باد در برخورد با سطح ناهموار که در اثر ساخت وساز در شهر بوجود آمده است گرفتار افت و کاهش می شود؛ ازاین رو ساختمان های بلندی که در راه جریان ورود باد در شهرها قرار دارند به صورت قابل توجهی آلودگی هوا را تشدید می کنند.
پیامد منفی دیگر بلندمرتبه سازی، افزایش ترافیک و ازدحام جمعیت و وسایل و حمل و نقل است. اگر ساختمان های بلند خیابان های شهر را احاطه کنند به صورتی که انواع مجتمع های تجاری، اداری و مسکونی بر آنها بار شوند، گنجایش و ظرفیت خیابان ها کمتر از جمعیت ورودی و خروجی آنها خواهد بود. در این شرایط ترافیک و شلوغی نخستین میهمان این مناطق خواهد بود و استفاده کنندگان از آنها به انواعی از مشکلات ترافیکی همچون کمبود جای پارک، ازدحام جمعیت، آلودگی صوتی و هم مشکلات روحی و روانی گرفتار خواهند شد.
همچنین مشکلات پدافندی و عدم ایمنی در مقابل حوادثی چون زلزله هم از دیگر نتایج بلندمرتبه سازی است که در ایام گذشته و در جریان زلزله سهمناک ترکیه و سوریه به خوبی مشاهده شد.
انواع صدمه های بلندمرتبه سازی؛ از صدمه های فیزیولوژیکی تا تجاوز به حقوق همسایه
خورسند همینطور در رابطه با صدمه هایی که بلندمرتبه سازی با خود به همراه می آورد اظهار داشت: صدمه های بلندمرتبه سازی را میتوان در ۶ دسته کلی تقسیم کرد که شامل «آسیب های فیزیولوژیکی، اقتصادی، حمل ونقلی و ترافیکی، اجتماعی، زیست محیطی و کالبدی- بصری» می شود؛ اما اگر بخواهیم بخشی از مهم ترین صدمه های بلندمرتبه سازی را ذکر نماییم، مواردی چون «افزایش بیماری های تنفسی و افزایش احتمال انتقال بیماری های واگیر، افزایش تصادفات و مرگ ومیر ناشی از آن، افزایش چشمگیر قیمت زمین و مسکن در مجاورت بلندمرتبه ها، احتکار زمین و ملک و قرار گرفتن آن در اختیار دلالان و سرمایه داران، تاثیر منفی ساختمان های بلند بر تراکم ساختمانی و مصرف زمین و کاربری زمینهای اطراف، افزایش تراکم ترافیک در معابر، عدم تجانس فرهنگی ساکنان در بلندمرتبه ها و افزایش تنش های اجتماعی، کم رنگ شدن روابط همسایگی، کاهش نشاط کودکان، تخریب مقیاس انسانی و از بین رفتن تناسبات کالبدی، محدود کردن دید افقی، کاهش وزش باد، تغییر غیرطبیعی دمای شهر» و برخی موارد دیگر را شامل می شود.
تراکم جمعیتی تهران چند برابر پایتخت های مهم جهان
با وجود نتایج منفی بسیار زیادی که تراکم بالا و بلندمرتبه سازی در شهرها ایجاد می کند، اما اغلب کلان شهرهای کشور با بی توجهی، شاهد رشد قارچ گونه سازه های بلند و بی قواره است که آنها را در مقایسه با سایر کلان شهرهای جهان با افت کیفیت زندگی مواجه کرده است.
تراکم یکی از پارامترهای مهم و تأثیرگذار در شاخصهای کیفیت زندگی شهری است که همواره در مطالعات کارشناسی به آن پرداخته شده است. تراکم یا به صورت تراکم جمعیتی و با واحد نفر در هکتار و یا به صورت تراکم ساختمانی و با واحد درصد بیان می شود.
مقایسه تراکم جمعیتی تهران با پایتخت اقتصادهای برتر دنیا همچون پاریس، پکن، رم، واشنگتن و لندن نشان داده است که تعداد نفر در هکتار شهر تهران نسبت به شهرهای گفته شده بیشتر است به صورتی که تراکم آن در مقایسه با پکن و پاریس بیشتر از ۵ برابر است.
در همین زمینه منان رئیسی، رئیس سابق مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهرداری تهران اظهار داشت: ما در مرکز مطالعات شهرداری تهران پژوهشی داشتیم و دریافتیم که تراکم جمعیت در هکتار پایتخت نشان داد که متوسط آن چند برابر بسیاری از پایتخت ها یا کلان شهرهای دیگر در سایر کشورهاست. مثلا تراکم تهران دو برابر شهر لندن، استانبول، دوبی یا برخی دیگر از کلان شهرهای مطرح دنیاست؛ یعنی تهران متراکم تر از بسیاری شهرهای بزرگ است.
مقایسه تهران با پایتخت ترکیه هم نشان داده است که آنکارا با ۲ هزار و ۷۶۷ کیلومترمربع مساحت جمعیتی در حدود ۵ میلیون و ۶۶۳ هزار نفر جمعیت دارد حال آنکه تهران با یک چهارم این مساحت بیشتر از ۱۰ میلیون نفر را در خود جای داده است.
ارتباط تراکم جمعیتی و شاخصهای کیفیت زندگی
طبق برآوردهای کارشناسی در تراکم مطلوب ۴۰ درصد اراضی به صورت خالص به بخش مسکونی متعلق می باشد و ۶۰ درصد آنها متعلق به معابر و بخش های خدمات عمومی است. ازاین رو از هر هکتار به صورت میانگین ۴۰۰۰ مترمربع قابل استفاده می باشد که با عنایت به درنظر گرفتن ۲۵۰ مترمکعب برای زیربنای هر واحد و رقم ۳.۳ بعد خانوار فعلی، تراکم ۵۲.۸ نفر در هکتار تراکم جمعیتی مطلوب است.
مطالعه ای در یکی از دانشگاه های کشور، تاثیر تراکم بر شاخصهای کیفیت زندگی شهری را در منطقه ۳ تهران بررسی نموده است. نتیجه حاصل نشان داده است از میان ۲۲ شاخص سنجشگر کیفیت زندگی، رضایتمندی از روابط همسایگی در محل سکونت، رضایتمندی از قیمت خرید مسکن، رضایتمندی از کیفیت خدمات اتوبوس رانی، رضایتمندی از وضعیت و امکانات فضاهای باز شهری و رضایتمندی از کیفیت خدمات ورزشی بیشترین تأثیرپذیری را از تراکم جمعیتی دارند.
با بالا رفتن تراکم، رضایتمندی از امکانات و خدمات شهری کاسته می شود چونکه محیط مناسب برای برآوردن نیازهای انسان ها و رشد و بالندگی آنها از بین می رود. بنابراین تراکم جمعیتی باید متناسب با خصوصیات اجتماعی، اقتصادی و محیطی محله باشد و به هر میزان که از وضعیت بهینه فاصله بگیرد، نارضایتی هایی را در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و خدماتی به همراه خواهد داشت.
شورای عالی شهرسازی همچنان بر مدار گذشته
با وجود تراکم بالا و پایین بودن کیفیت خدمات شهری در تهران، خرداد ماه سال قبل شورایعالی شهرسازی و معماری ایران مکان یابی و ضوابط و مقررات ساخت بناهای بلندمرتبه در محدوده شهر تهران را تصویب کرد.
به گفته منان رئیسی، کارشناس شهرسازی هم اکنون شهر تهران در شرایط موجود متراکم است و صدمه های اجتماعی، ترافیکی، کالبدی و … دارد که نشان داده است امکان جمعیت پذیری بیشتر از این را ندارد؛ ولی با مصوبه ای که شورایعالی شهرسازی و معماری صادر کرده که مقرر است از این به بعد در بعضی پهنه های شهری امکان بلندمرتبه سازی باشد، اجازه افزایش بیشتر تراکم داده شده است.
وی بیان نمود: این مصوبه شورایعالی شهرسازی در مورد بلندمرتبه سازی به این مفهوم است که شهر متراکم تر، ترافیک آن بیشتر و صدمه های اجتماعی فعلی افزایش یابد. جدا از این مسائل، تأثیرات زیست محیطی نامطلوبی بر روی شهر داشته باشد.
بنابراین به نظر می آید مقرر است شورایعالی شهرسازی همچنان مردم را قربانی بی مسئولیتی و بی تدبیری خود کند و نه تنها گذشته را چراغ راه آینده اش قرار ندهد بلکه با چشمانی بسته مسیر گذشته را ادامه بدهد.
همچنین لازم است مسئولین دولتی در کنار عرضه آمارهای تأمین زمین و پیشرفت نهضت ملی مسکن، به صورت شفاف و صریح حداقل و حداکثر تراکم مدنظرشان را هم اعلام کنند تا کیفیت زندگی در این واحدها که رابطه عکس با تراکم بالا دارد، برای مردم مشخص شود.
منبع: بازسازی خانه
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب